Z krwi, kości i miłości...

                                                                           

Dla mego Wspaniałego Ziomka Piotra Opolskiego i tej Ziemi, która nas wydała, z krwi, kości i miłości, Dedykacja Serdeczna...

                      

     Jestem Ślązakiem, z krwi, kości i miłości. Śląsk ze swą tradycją, położeniem geopolitycznym i językiem to ciągle jeszcze lud pogranicza.

     Rdzenni Ślązacy mają trzy orientacje narodowe: polską, niemiecką i... śląską, rzadziej czeską, bo moi ziomkowie z Zaolzia są w większości propolscy.

     Na doli Ślązaków zaważyły: z jednej strony perfekcyjna w swej skuteczności germanizacja, z drugiej zaś równie brutalna... polonizacja.

     Owa Macierz, do której zbrojnie podążali Powstańcy Śląscy, aż za często, tak w międzywojniu jak i w czasach powojennych, okazywała się bezduszną... macochą. Ślązacy jednak, uzbrojeni w stary etos (Rodzina – Praca – Wiara), trwają nadal w swej silnej regionalnej tożsamości.

     Moja osobista genealogia jest jak to na Śląsku, dość złożona: śląsko – niemiecko – mazowiecka. Pozostaję zaś zdecydowanie w orientacji propolskiej, a to dzięki mym najbliższym przodkom czyli dziadkom – Karolowi i Adamowi.

                                             

                        Karol, gefreiter pruskiej armii, I wojna światowa

     Dziadek Karol urodził się w latach 80 XiX w., na Opolszczyźnie, w Zawadzkich k. Strzelec Opolskich.

Jego ojcem był zniemczony Ślązak, matką Niemka (ur. Bad Spandau k. Berlina). W czasie I Wojny Światowej wcielony do pruskiej armii. Po jej zakończeniu przybył do Chorzowa, zatrudnił się do pracy w hucie (wpierw Huta Królewska, potem Huta Kościuszko), ożenił się z Marią, ze zniemczonej śląskiej rodziny. 

     Był przykładnym mężem i ojcem i... zagorzałym polskim patriotą. Gdy nastała okupacja hitlerowska, z racji swego wieku uniknął wcielenia do Wehrmachtu, za to był aktywistą polskiego podziemnego ruchu oporu. Dożył godnie i uczciwie sędziwego wieku.

                                               

                                 Adam, żołnierz polskiej armii gen Andersa, II wojna światowa 

     Dziadek Adam, młodzy od Karola o kilkaście lat, urodził się w Piotrkowie Trybunalskim i wychowywał się w jednej z podwarszawskich miejscowości. Parę miesięcy po zakończeniu I wojny światowej przybył

do Chorzowa i zatrudnił się w tej samej hucie, co Karol. Byli nawet znajomymi.

    Z miejca pokochał Śląsk, brał udział we wszystkich trzech powstaniach, nauczył się śląskiej mowy i poślubił Ślązaczkę, córkę swojego majstra. 

Stał się Ślązakiem z wyboru serca, bardzo cenił sobie śląski obyczaj i wprost ukochał tzw. śląski dom.

    Jako polski żołnierz, uczestnik kampanii wrześniowej, został wzięty do sowieckiej niewoli i internowany na Syberii. Na szczęście, w dalszej konsekwencji porozumienia Sikorski – Majski,  trafił do polskiej armii pod wodzą generała Władysława Andersa.

Po wojnie nie wrócił do kraju, osiadł i zmarł w Wielkiej Brytanii.

    Tyle tej skróconej sagi rodzinnej. Rodzice wychowali mnie również na Polaka, mimo, że mieli ukończone okupacyjne niemieckie szkoły średnie. Takaż to moja zakamuflowana opcja!

Powracam do mowy śląskiej. Ciągle trwają boje o uznanie śląszczyzny za język regionalny czyli etnolekt.

Dwa towarzystwa językowe: „Danga” na Opolszczyźnie i „Pro Loquela Silesiana” z siedzibą w Chorzowie, mozolnie przeprowadzają kodyfikację śląskiej pisowni. Sprawa jest diabelnie trudna na tyle, aby zapis żywej mowy nie przypominał typowej transkrypcji fonetycznej. Idzie chyba jednak ku dobremu.

                                          

                                            

     Współczesną zabawą Ślązaków, szczególnie zaś artystów estadowych są śląskie pastisze znanych polskich wierszy. Sam też o to się pokusiłem. Zapewniam Was przy tym, że chwilowo odejdę od aparatu werbalnej przemocy, zastępując go rzetelnym aparatem przypisowym:

Lokomotywa inakszy

                                                   

Stoi przede mną moja żoneczka,
Wielgo i rubo, genau choby beczka,
Stoi, sie gawczy,¹ stoi i sucho,
Hica² z gorkiego ji brzucha bucho!


Tak narobioła się ta boroczka
Już od połednia po samo nocka:
Po piyrsze: klupała wszystkie tepichy³
Kloprym,⁴ co wcale niy boł tak cichy,
Po drugie mitak ⁵narychtowała –
Kluski,⁶ rolady, tak się starała,
Po trzecie: wyprała colutkie pranie,
Potym się wziena za biglowanie,⁷
Po czworte: okna umyła bryną,⁸
A fynstebretyt⁹ tyż ją niy miną,
Po piąte: jo niy móg boch zdychoł chory,
Skludzioła na hasiok ¹⁰stare klamory,
Wyszorowała piyknie deliny¹¹,
Naszpanowała ¹²wszystkie gardiny,
Zrobioła rojmung¹³ w naszym wertiko¹⁴,
Wyciepła kotka, bo boła dziko,
Do szranku ¹⁵wrazioła kule na mole,
Wytarła  kronlojchter ¹⁶jak stoła na stole,
Wypucowała wszystkie szczewiki,
Przetkała haziel ¹⁷i inksze guliki,(18)
Ślazła do sklepu do mie po piwo,
Gawczy się na mie i niy odzywo!!!
I choćby przilazło 1000 ciućmoków,¹⁹
I kożdy by zeżar 1000 krupnioków,
I kożdy by móg się tak starać a starać,
Niy dadzą sie rady – tako mo para!!!
Naroz trzask, potym chlast,
Ona siup! Jo już trup!!!
Nojprzód po leku kusiki²⁰ słodziutkie,
Kilanie²¹ lizanie, roz dugie, roz krótkie
I pępek, cycuszki, paluszki u nóżki ,
I juzaś dziubeczki, i oczka, i uszki,
Jo szwongnoł s²²ię gibko, a ona na stole,
I juzaś kilanie, szczypanie, kusiole,
Na wiyrchu, na dole, do zadku i w przód,
I gibko i drabko, bo twardy jak drut,
O ściana, o byfyj,²³ o dźwiyrze, o szrank,
I juzaś od nowa, i mom to na bank,
Że byda mioł afka, ²⁴a ona – minetka,
Bo tako maszkietno ²⁵ta moja kobiytka ,
Już ona jak kachlok,²⁶ jo blank ogupiały,
Do ucha mi ryczy, dyrgotom już cały,
I driny, i nazod, i szlus, i jo śloz…
A ona : „Dziubeczku, jo chca jeszcze roz”!!!
_________________________________________________________

1 gapi się

2 żar, gorąc

3 dywany

4 trzepaczka

5 (z niem.Der Mittag) obiad

6 tu: wyłącznie kluski ziemniaczane, kopytka lub tarte

7 prasowanie

8 denaturat

9 (z niem. Das Fensterbrett) parapet

10 śmietnik

11 podłoga

12 śląskie firanki (gardiny) szydełowane z grubej nici bawełnianej były krochmalone, a następnie naciągane na specjalnej ramie

13 tu: wywalanie zbytecznych rzeczy

14 bieliźniarka

15 (z niem. Der Schrank) szafa

16 żyrandol

17 tu: muszla klozetowa

18 odpływ ścieków

19 gapa, ciamajda

20 całuski

21 laskotkanie

22 (z niem. Der Schwung) tu: zerwałem się z zapałem

23 (z franc. le buffet) tu: kredens kuchenny

24 tu: eufemizm oznaczający żeński narząd płciowy

25 tu: skłonność do wyrafinowanych praktyk seksualnych

26 piec kaflowy

                                                                                  

p.s. dziś wyjeżdżam z moją psiunią Tolą w góry, toteż na wszystkie ewentualne komentarze odpowiem w najbliższy poniedziałek; mam nadzieję, że ktoś będzie nade mną czuwał...

                                                                              

                                                    Klater z Tymczasowym Aniołem Stróżem

    Tóż trzimcie sie, patrzcie tam jako, niy róbcie sie yntom i niy lyjcie sie żurym!!!